“Gewoon omdat het altijd al zo werd georganiseerd, betekent niet dat dit een goede manier van werken is.

22 NOVEMBER 2022

In november vonden twee provincieraden plaats, omdat, bovenop de normale agenda, de provinciale begroting ter goedkeuring aan de raad werd voorgelegd. Op dinsdag 22 november en woensdag 23 november 2022 werd druk gedebatteerd door de raadsleden over de aanpassing van het meerjarenplan.

De openbare zitting op 22 november opende zoals steeds met de bespreking van de mondelinge vragen. Hoewel er deze maand geen vragen werden ingediend, polste de fractieleider van Groen, Tie Roefs, wel naar het antwoord op een schriftelijke vraag die ze had gesteld omtrent het provinciedomein te Diest. Gewoonlijk krijgt ze steeds antwoord alvorens de volgende provincieraad plaatsvindt, maar deze keer was dat nog niet gebeurd. De voorzitter verklaarde dat de officiële termijn nog niet is verstreken. Hierbij verwees ze naar het huishoudelijk reglement van de provincieraad.

Het eerste punt waar de raad op 22 november over moest stemmen, betrof een advies inzake de erkenningsaanvraag van de islamitische geloofsgemeenschap Nour Al Houda in Landen. De gemeente Landen gaf een negatief advies. Maar de discussie in de provincieraad ging vooral over de considerans die een oproep tot de Vlaamse regering bevat om geen enkele erkenning meer te geven tot het Grondwettelijk Hof over de klacht van de Provincie Antwerpen inzake het Decreet Erkenning Geloofsgemeenschappen een uitspraak heeft gedaan. Tie Roefs verklaarde dat Groen zich zou onthouden bij de stemming: “Het negatieve advies vanuit de gemeente Landen kunnen we steunen, maar de considerans niet. Vanuit het principe ‘verba volant, scripta manent’, kiezen wij om onze naam niet met deze considerans te associëren”.

Voorstel nummer 84, aangaande de goedkeuring van het meerjarenplan en budget van de islamitische geloofsgemeenschap Al Ihsaan te Leuven werd goedgekeurd met de steun van Groen.

Voorstel nummer 87 betreft de openbare procedure voor de aanstelling van ‘monumentenploegen’ die onderhouds- en herstelwerken aan waardevol, maar niet beschermd onroerend erfgoed zullen uitvoeren. Tie Roefs liet zich waarderend uit over het feit dat deze opdracht op basis van artikel 15 van de Wet Overheidsopdrachten kan worden voorbehouden aan actoren uit de sociale economie. De combinatie van deze actoren en de bescherming van cultureel erfgoed creëert een win-winsituatie.

Het voorstel omtrent de heraanleg van de roeisteigers in het provinciedomein De Halve Maan te Diest wekte op zijn beurt heel wat debat op. De link naar de problematiek inzake de provinciale zwembaden werd snel gelegd. Fractieleider Tie Roefs bemerkte dat de zwembaden ondertussen de belangrijkste uitdaging van deze legislatuur geworden zijn. “Het belang van goede, groene, zwemmogelijkheden blijft niet te onderschatten in deze tijden van klimaatopwarming”. Het dossier rond de zwembaden in de provinciale domeinen wordt volgende maand voor het eerst op een raadscommissie voorgelegd.

Voorstel 89 betreft de creatie van een noodkoopfonds. Dit is een fonds opgesteld voor mensen die net uit de boot vallen voor een sociale woning en gedwongen worden om gebrekkige woning aan te schaffen op de privémarkt. Het gaat dan vooral om woningen die van slechte kwaliteit zijn op vlak van energiezuinigheid. Fractielid Luka Augustijns wees de deputatie op het belang van een duidelijke weergave van de EPC-regels. Daarnaast uitte ze de appreciatie van de fractie aangaande dit voorstel. “De gemeenten hebben er duidelijk vraag naar en gaan erin mee. Het is een schoolvoorbeeld van hoe de provincie een grote meerwaarde kan vormen”.

Vervolgens werd het ontwerp voor de aanleg van een natuurlijke speelzone in Lommerijck in het provinciedomein van Diest goedgekeurd. Vanuit Groen klonk alleen de bemerking dat de 122 500 euro die zullen worden voorzien voor zowel het ontwerp als de duurzame realisatie waarschijnlijk te beperkt zal zijn. Groen stemt voor en het voorstel wordt goedgekeurd.

Vooraleer over te gaan tot de bespreking van voorstel 91, omtrent de aanpassing van het meerjarenplan (2020-2025), werden eerst de voorstellen 93 tot 96 besproken en goedgekeurd. Het betrof de aanpassing van het meerjarenplan en het budget van zowel VERA als Vlabinvest APB. Vervolgens werd de samenstelling van PROCORO gewijzigd via geheime stemming.

De rest van dit verslag zal de aanpassing van het meerjarenplan (2020-2025) bespreken, zoals het werd bediscussieerd in de raad op 22 november en 23 november.

Op 22 november licht de deputatie toe dat vooral energie de provincie dieper in de buidel doet tasten. Eerder werd al 2 miljoen euro extra voorzien, maar dit jaar komt daar nog eens 10 miljoen euro bij voor de komende jaren. Dat werd beslist op basis van een prognose door het Vlaams Energiebedrijf.

Daarnaast kennen ook de personeelsuitgaven een grote verhoging. Zo wordt 22 miljoen euro extra voorzien om aan de loonindexeringen te kunnen voldoen. Volgens de deputatie is dit geen al te groot probleem, aangezien de provinciale belastinginkomsten via opcentiemen ook met 16 miljoen euro stijgen.

De autofinancieringsmarge van deze legislatuur eindigt op een bedrag van 9,1 miljoen. De autofinancieringsmarge (AFM) is het verschil tussen enerzijds de ontvangsten en uitgaven uit de exploitatie van provinciale eigendommen en anderzijds de netto periodieke aflossingen van leningen en leasings. Een positieve AFM betekent dat er, na alle periodieke betalingen, nog middelen overblijven om investeringsuitgaven rechtstreeks te financieren of om bijkomende leningen aan te gaan.[1]

Deze bespreking van de hoofdpunten wordt gevolgd door een repliek van de fractieleiders uit de partijen die zetelen in de meerderheid. Na deze replieken wordt de vergadering gesloten en krijgen de fractieleiders uit de oppositie tot de volgende dag om zelf een repliek voor te bereiden. Raadslid en fractieleider van Groen, Tie Roefs, merkt op dat het onlogisch is om de bespreking blad per blad van het meerjarenplan pas te voeren na de replieken. De voorzitter van de provincieraad antwoordt dat dit de normale gang van zaken is en dat het ook zo werd aangekondigd. Groen-lid Sarah Sneyers valt Tie bij: “Gewoon omdat het altijd al zo werd georganiseerd, betekent niet dat dit een goede manier van werken is. Hoe kunnen de fractieleiders weten of hun mening over de budgetten wel steekhoudt zonder eerst de inhoud van het meerjarenplan grondig bediscussieerd te hebben?”

23 NOVEMBER 2022

Op 23 november 2022 is het de beurt aan de fractieleiders van de oppositie om hun repliek te laten horen. Onze eigen Tie Roefs mocht de spits afbijten. Allereerst bekritiseert Tie de autofinancieringsmarge. Ondanks het feit dat de AFM een positief getal is, maakt dat nog geen reden uit om victorie te kraaien. Tegenover het oorspronkelijke meerjarenplan is de autofinancieringsmarge al met 11 miljoen euro gedaald. Indien deze trend zich zou voortzetten in de andere helft van de begrotingsperiode, zal de provincie in 2025 wel degelijk eindigen met een cijfer onder nul.

Intussen is het tien jaar geleden dat in Vlaanderen voor het eerst de roep naar een structureel klimaatbeleid klonk. De impact van de klimaatverandering komt ook steeds dichterbij en neemt bovendien in kracht toe. Klimaatdoden zijn niet langer een zaak van verre, arme landen: ze vallen ook bij ons. Denk bijvoorbeeld aan de veertig doden die vielen in 2021 bij de watersnood in de Vesder of de grote oversterfte als gevolg van de warme zomer in 2022. Tie is duidelijk: “Klimaatactie ondernemen, op welk bestuursniveau dan ook, is nog nooit zo dwingend en urgent geweest”.

In 2016 formuleerde de provincie een klimaatbeleidsplan om tegen 2040 80% minder CO₂ uit te stoten in vergelijking met 2011. Ook in 2016 werd dit klimaatbeleidsplan vertaald in een eerste klimaatactieplan voor 2016 tot 2019. De bedoeling was driejaarlijkse plannen op te stellen om nauwgezet de voortgang van het klimaatbeleid te kunnen volgen. Deze voortgang veroorzaakt nu twijfels: er is nergens een provinciaal voortgangsrapport terug te vinden, enkel algemene cijfers. VITO stelt dat de CO₂-reductie sinds 2011 10,8 procent bedraagt in 2020. Dat is maar de helft van het in het klimaatbeleidsplan geambieerde niveau van 20%. Bovendien is niet terug te vinden in welke mate deze daling het gevolg is van provinciale acties. Groen vindt het dan ook onbegrijpelijk dat de provincie net de fincanciële middelen voor deze voortgangsrapportage schrapt.

In haar repliek herhaalde Tie Roefs wat de fractie van Groen ook al in de vorige jaren aanklaagde, met name dat deze deputatie geen nieuwe beleidsinitiatieven neemt. Veel van wat nu door de deputatie van Vlaams-Brabant wordt gerealiseerd, werd reeds beslist tijdens de vorige legislatuur (waar Tie gedeputeerde was, nvdr.) of lag klaar om beslist te worden.

Tie gaat in haar repliek verder over het belang en de inhoud van het klimaatbeleidsplan opgesteld in 2016. In dit plan, mee opgesteld door Groen, wordt gestreefd naar een reductie van de CO₂-uitstoot door (1) vermindering van de vraag naar energie (de verwarming een beetje lager zetten), en (2) door investeringen in hernieuwbare energie.

Eerst en vooral werpt de fractieleider een blik op hoe de provincie sinds 2019 omgaat met investeringen in hernieuwbare energie in de provinciale gebouwen. Het is duidelijk dat er weinig tot geen beleidsbeslissingen zijn genomen door de deputatie sinds haar aantreden, wat er mede voor gezorgd heeft dat de provincie vandaag 11 miljoen euro extra moet uitgeven aan energie. Niet of veel te weinig investeren in de energieneutraliteit van het provinciaal patrimonium kost uiteindelijk altijd meer: “We pleiten ervoor dat de energie-verantwoordelijken die de provincie in al haar instellingen heeft aangeduid, de opdracht krijgen om te kijken hoe men het provinciale gebouw waarvoor men verantwoordelijk is energieneutraal kan maken. Er moet gekeken worden hoe men écht gevolg kan geven aan de energiebeleidsverklaring die bij het begin van de legislatuur werd vernieuwd en die voor de provincie als organisatie tegen 2025 30% minder energieverbruik, 60% minder CO₂-uitstoot en 20% meer hernieuwbare energie in het vooruitzicht stelt.”

“Daar stopt het uiteraard niet”, gaat Tie verder, “de klimaattransitie kan enkel slagen als iedereen in onze samenleving mee is”.  Klimaatmaatregelen moeten daarom sociaal zijn. Groen betreurt zeer het stopzetten van de samenwerking met Dialoog als steunpunt voor Duurzaam Bouwen. Daarmee lijkt nu ook de laatste stakeholder van het voormalige klimaatnetwerk Vlaams-Brabant uit de vorige legislatuur ten grave gedragen. Het klimaatnetwerk Vlaams-Brabant beoogde particulieren en organisaties bij te staan bij het duurzaam renoveren van de eigen woning of het eigen patrimonium. Binnen het klimaatnetwerk werden ook klimaatmobielen voorzien die verbouwers in de hele provincie met raad en daad bij stonden om de investeringen aan hun woning te enten op energieneutraliteit. We koppelden aan het netwerk ook groepsaankopen waarvan het ‘eigene’ was dat de lokale vraag verbonden werd aan het lokale aanbod duurzaam bouwen. Ook goed voor de ondernemers in Vlaams-Brabant dus. De provinciale groepsaankopen zijn echter nog nauwelijks zichtbaar. “We stellen ons de vraag waar alle krachten van verandering zijn gebleven,” zegt Tie, “We missen coherentie en visie in het klimaatbeleid van Vlaams-Brabant.”

Meer algemeen maakt Groen zich grote zorgen over het woonbeleid in Vlaams-Brabant, toch in zoverre dat de provincie de financiering van woonprojecten stokt. Tegenover het oorspronkelijke meerjarenplan wordt voor wonen meer dan 9 miljoen euro minder begroot. Dit bedrag komt overeen met een vermindering van de ambities tot 20%. Deze en de beslissing van bij het begin van de legislatuur om 8 miljoen euro voor sociale huisvesting te schrappen, zijn redenen om ons zorgen te maken. “We kunnen uiteraard niet akkoord gaan met een beleid dat de voeten aan wonen weegt.”

Op vlak van mobiliteit juicht Groen elk stukje fietssnelweg dat erbij komt van harte toe. Door het Kopenhagenplan van de Vlaamse overheid krijgt de provincie de volgende jaren 3 miljoen euro om te investeren in fietsinfrastructuur. We weten dat de provincie dankzij deze middelen de uitgebleven medefinanciering uit het fietsfonds voor de volgende jaren kan compenseren, maar de vraag is wat er dan in de volgende legislatuur moet gebeuren? Is er nog een toekomst waarin gemeenten 100% medefinanciering kunnen krijgen voor fietsinfrastructuur omdat Vlaanderen via het fietsfonds voor elke geïnvesteerde provinciale euro er een Vlaamse bijlegt? We vinden het onbegrijpelijk dat Vlaanderen, geregeerd door eenzelfde coalitie als Vlaams-Brabant, het fietsfonds nu op de helling zet of minstens talmt om het actief te houden. Tie: “We vragen de deputatie om de collega’s-partijgenoten in Vlaanderen op andere gedachten te brengen.”

Eerder dan de klimaatverandering tegen te gaan, ligt de focus van de huidige deputatie op klimaatadaptatie, op hoe we ons kunnen aanpassen aan de gevolgen van de zich doorzettende klimaatverandering.  Dat is natuurlijk ook belangrijk, maar ook op dit vlak missen we daadkracht. Tie gaat verder: “De vraag is bijvoorbeeld welke meer-investeringen in waterbeleid deze deputatie beoogt met 550.000 euro in 2023? Zullen deze middelen naar studies gaan of naar échte realisaties? We vrezen het eerste. We studeren ons werkelijk te pletter. We zien trouwens ook 40.000 euro opduiken voor de reorganisatie van de dienst waterlopen. Het is voor ons onduidelijk waarom we zoveel extra geld nodig hebben voor deze interne aangelegenheid?”

Binnen het natuurbeleid juicht Groen de verdere ontwikkeling van de Getevallei, aan het einde van de vorige legislatuur als natuurreservaat werd erkend, uiteraard toe. We staan ook nog steeds helemaal achter de idee van de aaneensluiting van natuurgebieden in Vlaams-Brabant, ook onder de vorm van een nationaal park zoals het project Walden ambieert. Maar we willen erop wijzen dat er ook nog andere, misschien kleinere, projecten zijn die kunnen ondersteund worden. Natuurgebieden zijn er nooit genoeg.

Met het oog op klimaatadaptatie kunnen we niet ambitieus genoeg zijn. Wat doen we met de natuur in de verstedelijkte context? In de vorige legislatuur hebben we het project ‘Behaag je tuin’ opgestart, maar in Vlaanderen is er bijvoorbeeld ook een potentieel van 17.000 hectare waar we ‘tijdelijke’ natuur zouden kunnen creëren. Begin dit jaar stelden we ook voor om de financiële tegenwaarde van de vrijwillige inzet in het natuurbeheer in onze provincie te investeren in natuurontwikkeling. Er resten echter nog veel vragen. Is er al iets met dit idee gedaan? En hoe zorgen we ervoor dat alle Vlaams-Brabanders zoveel mogelijk regenwater gaan valoriseren? Hoe zorgen we ervoor dat onze hemelwaterplannen geen dode letter blijven? Hoe zorgen we dat de betrokkenheid van burgers bij de klimaatuitdagingen groot blijft? Vlaams-Brabant was ooit de eerste provincie om een klimaattop te organiseren! Waar blijft de volgende?

Ook op het vlak van de zogenaamde waterrecreatie in de provinciedomeinen vinden we dat de provincie niet groots genoeg kan denken. Wij pleiten niet voor zwembaden die met fossiele brandstoffen worden verwarmd en met chemicaliën worden ontsmet. Wij pleiten voor ecologische zwemvijvers zoals die nu al talrijk aanwezig zijn in Duitsland en Oostenrijk en daar het duurzaam toerisme voeden. Het ecologische Naturfreibad van Mettman bijvoorbeeld, overigens ook in beheer van een lokaal bestuur, kwam zo in 2004 in de plaats van het oude energieverslindende en op traditionele wijze ontsmette zwembad.

Tot slot legde Groen in de vorige legislatuur de basis voor een hernieuwde samenwerking Noord-Zuid. Wij zijn er immers van overtuigd dat elke overheid, groot of klein, zich ervan bewust moet zijn dat ze in een internationale context opereert. Het Engelse gezegde ‘no man is an island’, geldt ook voor de provincie.

In ons boekje ’20 groene doelen voor Vlaams-Brabant’ (2018) schoven we klimaat naar voor als thema voor de toekomstige samenwerking met het Zuiden. Landen in het Zuiden betalen immers de hoogste prijs voor de klimaatverandering, ook al zijn ze er het minst verantwoordelijk voor. Tegen 2050 zullen naar schatting 150 miljoen mensen op de vlucht zijn als gevolg van de klimaatverandering. De klimaatverandering is bij uitstek een mondiaal probleem waarvoor we wereldwijd de handen in elkaar moeten slaan.

Het verbaast Groen dan ook dat er voor de volgende jaren 2023 en 2024 geen financiële middelen meer staan ingeschreven bij de nominatieve subsidies voor grotere Noord-Zuid-projecten. Weet de provincie dan niet meer wat te doen met hun kostbare centen? Als dat zo is, dan stellen we voor dat de provincie bijdraagt aan het schadefonds voor het Zuiden waartoe op de recentste klimaattop in Egypte werd beslist.

Nu mogen we in ieder geval geen tijd meer verliezen, de doelstelling van het klimaatbeleidsplan van de provincie Vlaams-Brabant om tegen 2020 20% minder CO₂ uit te stoten, werd maar voor de helft en dus bijlange niet gehaald. Door op de onderstaande link te klikken, kan u bekijken hoe Leuven tien jaar geleden zong voor een beter klimaatbeleid. “We need to wake up!”

https://www.youtube.com/watch?v=ZW4GY79mOaw

De tweede provincieraad van november sluit af met de stemming van de beleids-doelstellingen. Het document wordt bladzijde per bladzijde overlopen om eventuele vragen te kunnen stellen aan de meerderheid, maar de goed- of afkeuring betreft het document in zijn geheel. Er wordt dus niet gestemd over de aparte beleidsdoelstellingen.

Wat betreft de beleidsdoelstelling ‘iedereen op de fiets om zo een klimaatneutrale provincie te realiseren en in te zetten op duurzaam ruimtegebruik’, verwijst Luka Augustijns naar een vraag die ze eerder had gesteld over het fietspad in het provinciedomein te Kessel-Lo. De realisatie van het fietspad staat gepland voor 2023. Ze hecht eraan dat de studie op een raadscommissie zal worden besproken.

De beleidsdoelstelling ‘stimuleren en versterken van levendige kernen in Vlaams-Brabant, vanuit de eigenheid van zowel de stad als platteland’ roept bij Finke Jacobs, raadslid voor Groen, vragen op over het bijgestuurde budget: “Het budget betreffende kernversterkend wonen wordt bijgestuurd om een meer realistisch beeld te geven, dit vinden we uiteraard zeer goed. Toch vragen wij ons af of het wel een goede zaak is om het budget daar te laten dalen, gezien de grote meerwaarde van kernversterkend werken voor mobiliteit en natuur”. Finke verwijst ook naar het feit dat het budget nu 200 000 euro lager is dan geraamd bij het begin van de legislatuur.

Het allerlaatste punt op de agenda is voorstel nummer 92, dat de vorige dag nog niet aan bod was gekomen. Finke Jacobs sloot de vergadering af met een vraag naar een rapport over de subsidies die vanuit de provincie naar de gemeentes stromen. “Elk jaar wordt er een interessant rapport gepubliceerd over het zorg- en welzijnsaanbod in de provincie vanuit het Steunpunt Data en Analyse. Een gelijkaardig rapport over de provinciale subsidies zou ons in staat stellen om beter te begrijpen wie hoeveel krijgt en of er eventueel blinde vlekken zijn. Gemeentes die steeds subsidies ontlopen hebben misschien meer incentive nodig in de aanvraag ervan”.

[1] https://lokaalbestuur.vlaanderen.be/bbc-strategisch-en-financieel-beleid/basisgegevens/ begrippenlijst/autofinancieringsmarge, geconsulteerd op 10 december 2022.