Op de provincieraad van 21 en 22 november reageert Groen op de aanpassingen in het meerjarenplan. De fractie dringt aan op een democratischere cultuur en vraagt om spoed te zetten achter de studie inzake zwemwater in de provinciale domeinen van Vlaams-Brabant. Naar aanleiding van een nieuwe vergunning voor de luchthaven van Zaventem, dringt zich volgens Groen ook een debat op in de provincieraad. De meerderheid van N-VA, Open VLD en Cd&V volgt dit standpunt niet.

Op 21 november 2023 vond de tweede provincieraad van deze maand plaats. Wegens de goedkeuring van de aanpassingen in het meerjarenplan werden twee extra provincieraden voorzien: drie provincieraden in plaats van één, zoals gewoonlijk.

Vandaag is het aan de oppositie om haar replieken te uiten over de aanpassingen in het meerjarenplan.  Eerst, zoals steeds, is het echter aan diezelfde oppositie om mondelinge vragen te stellen aan de deputatie. Fractieleider Tie Roefs stelt een vraag over enkele knelpunten in het fietssnelwegennetwerk. “Samen met Vlaanderen speelt de provincie een belangrijke rol in het financieren van de fietssnelwegen”, begint Tie, “Terwijl er nog een heleboel snelwegen moeten gerealiseerd worden, dienen de eerste knelpunten op de al gebruikte snelwegen zich ook al aan. Zo bijvoorbeeld op de F8, op het snijpunt van de Vuurkruisenlaan met de Aarschotsesteenweg te Leuven, ter hoogte van de oversteekplaats naar de brug over het kanaal. Verschillende malen per dag zijn er zoveel fietsers dat ze elkaar op dit punt voor de voeten lopen – of voor het wiel fietsen – omdat er onvoldoende plaats is om tegelijk te wachten om over te steken én om in de één of andere richting verder te fietsen op de F8.”. Tie voegt toe dat ook het fietspad op de brug te smal is: “Het is een gevaarlijk punt en de Vaart ligt ook niet altijd helemaal afgeschermd. Mijn vraag aan de provincie luidt wat ze aan dit soort knelpunten kan en/of wil doen.”

Gedeputeerde Dehaene antwoordt dat hij bekend is met de problematiek, het gaat namelijk om de fietssnelweg die hij zelf het vaakst gebruikt. Bij de heraanleg van de brug werd de mogelijkheid van een breder fietspad te installeren reeds bekeken, maar dit bleek op korte termijn niet haalbaar. De brug is te smal. Het zal dus pas op zeer lange termijn zijn dat er mogelijks een breder fietspad zou voorzien kunnen worden. Waterweg, de bevoegde partner, ziet dat momenteel niet zitten. Wat de kruising met de steenweg betreft, heeft de deputatie een studie laten uitvoeren om de conflictpunten aan te pakken. Momenteel zijn ze in overleg met verschillende partners zoals het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) voor de concrete aanpak daarvan. Het kruispunt ter zake valt daar niet onder.  De herinrichting is op korte termijn dus niet mogelijk, maar misschien kan signalisatie al het een en ander oplossen.

Tie stelt nog enkele bijkomende vragen. Zo bijvoorbeeld welk stukje precies de verantwoordelijkheid is van het AWV. Daarnaast vraagt ze Dehaene of hij zijn gewicht niet kan laten gelden in de Waterweg, waar hij toch ook in de Raad van Bestuur zit? “Ik zie zo een ongeluk gebeuren,” zegt Tie, “de situatie is soms echt gevaarlijk”. De gedeputeerde bevestigt dat het klopt dat hij in die Raad van Bestuur zit, maar dat het huidige profiel van de brug een bredere fietssnelweg gewoon niet toeliet. Ze zou al breder zijn dan veel fietssnelwegen elders, maar is wegens de drukke bezetting toch te smal.

Na de bespreking van de mondelinge vragen, stemt de provincieraad over de ontvankelijkheid van motie nr. 108. Deze werd ingediend door Groen en betreft de omgevingsvergunning voor de luchthavenuitbater van Zaventem, Brussels Airport Company (BAC). De raad verklaart de motie ontvankelijk en dus bediscussieerbaar. Wegens de bespreking van de meerjarenplannen zal de motie pas op de provincieraad van 22 november 2023 (de volgende dag) aan bod komen.   

Op de vorige provincieraad (14 november 2023) kregen de gedeputeerden de kans hun visie op het meerjarenplan uiteen te zetten. Deze kans gebruikten ze om de verwezenlijkingen van het provinciebestuur in de verf te zetten. Na de gedeputeerden kwamen de fractieleiders uit de meerderheid aan de beurt. Zij kregen elks vijftien minuten om het standpunt van hun fractie te verduidelijken. Vervolgens mag de oppositie op deze provincieraad haar replieken geven over de meerjarenplannen. Opnieuw krijgt elke fractievoorzitter een kwartier. Onze eigenste Tie Roefs bijt de spits af. Hierbij vindt u de hoofdpunten. De volledige repliek kan u lezen op onze website of bekijken via het videoverslag van de provincieraad op YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=7MkY7BNEx84&t=3s.

Het meerjarenplan van de provincie Vlaams-Brabant besluit opnieuw met een grote positieve autofinancieringsmarge. Het budgettair resultaat ligt met 41 miljoen euro echter 39 miljoen euro hoger dan vorig jaar. Deze cijfers leggen het gebrek aan daadkracht in het huidige provinciebestuur pijnlijk bloot. Ons inziens zou het beter zijn een deel van deze middelen een bestemming te geven. De reserves ter financiering van de waterrecreatie in de provinciale domeinen zouden bijvoorbeeld aangevuld kunnen worden. Deze bedragen momenteel ‘slechts’ één miljoen euro.

Wat betreft het klimaat is het vijf na twaalf. Ondanks de voortgang op vlak van waterbeleid en de erkenning van de Brabantse Wouden als nationaal park, moet het provinciebestuur een inhaalbeweging maken. Het doel om tegen 2030 een reductie van 55% in de emissies t.o.v. referentiejaar 2011 te behalen, lijkt nog haast onmogelijk. Momenteel landen we op 7% en de CO₂-emissies van de provincie Vlaams-Brabant lagen dit jaar opnieuw hoger. Ook wat betreft de windturbines zijn we onder de provincies de slechte leerling van de klas.

Vervolgens moet het democratisch deficit dat zich ontplooit binnen de provincieraad aangekaart worden. Zelfs het voorzitterschap van de interne raadscommissies blijft het uitsluitend voorrecht van de meerderheid. Er is nog nooit zo weinig ruimte geweest voor inhoudelijk debat als vandaag. We moeten als provincieraad bouwen aan een betere politieke cultuur.

De democratische problematiek is echter ook relevant in de discussie rond het ruimtelijk beleid. Vragen over de luchthaven mogen niet gesteld worden, hoewel het belang ervan voor de provincie Vlaams-Brabant groot is. Het provinciaal ruimtelijk beleidsplan beaamt dit. Indien een kwestie buiten de bevoegdheid van de provincie valt, lijkt het onmogelijk deze zelfs te bespreken binnen de raad. Zou het niet beter zijn om als provincie – ook ongevraagd – ons advies te geven omtrent de zaken die onze inwoners aanbelangen? Het provinciebestuur moet proactief haar mening laten horen bij de toekenning van de nieuwe omgevingsvergunning aan de luchthavenuitbater BAC, anders maakt ze van haar eigen ruimtelijk beleidsplan een maat voor niets. Groen diende dan ook zelf motie nr. 108 in om het debat toch op gang te krijgen binnen de raad.

Nadat alle fractieleiders uit de oppositie hun repliek uiteen hebben gezet, krijgt de deputatie de kans om te reageren. Vooral proberen ze het gebrek aan daadkracht te weerleggen. Gedeputeerde Nevens gaat verder en legt de schuld voor het niet behalen van de klimaatdoelen bij onze fractievoorzitter. De doelen zouden niet behaald worden, omdat ze onhaalbaar zijn. Tie antwoordt hierop dat ze deze doelen niet zelf verzonnen heeft, maar dat de provincie zich aangesloten heeft bij de streefcijfers van Europa. Daarnaast beschuldigt hij de vorige legislatuur (waar Tie gedeputeerde was, nvdr.) van een poedersuikerbeleid met hier en daar investeringen om iedereen gelukkig te stellen. Ook eigent hij zich de erkenning van de Brabantse Wouden als nationaal park en de opstart van grotere, zogenaamde vlaggenschipprojecten in het globale zuiden toe.

Tie vraagt om intellectuele eerlijkheid. Het samenleggen op één budgetlijn van verschillende kleinere hic et nunc financieringen om grotere en meer impactsvolle klimaatprojecten te kunnen ondersteunen, is een verdienste van het vorige provinciebestuur. Reeds in 2015 werden de eerste grotere klimaatprojecten gerealiseerd. De eerste vlaggenschipprojecten zijn ook begonnen voor de huidige legislatuur. Tot slot legde gedeputeerde Nevens Tie ten laste dat hij niets terugvond in haar kasten over het waterbeleid. Hierop reageert onze fractievoorzitter dat water haar bevoegdheid gewoonweg niet was, daarom viel er logischerwijs niets terug te vinden. Daarnaast verwijst ze naar de complimenten die ze het huidig provinciebestuur had gegeven inzake waterbeleid deze legislatuur: “Ik heb u erkenning gegeven, maar u hebt duidelijk enkel de kritiek onthouden”, vat ze samen.

De provincieraad herneemt op 22 november 2023. De twee hoofdzaken zijn vier mogelijke amendementen op het meerjarenplan (voorstellen nrs. 106/1-4) en motie nr. 108 over de omgevingsvergunning aan Brussels Airport Company. De amendementen werden ingediend door Vooruit, de motie door Groen.

De eerste twee mogelijke amendementen op het meerjarenplan betreffen bedragen die opgenomen staan in het plan, maar waarvan de meerderheid eigenlijk weet dat deze inkomsten niet geïnd zullen kunnen worden. Het betreft hypothetische bedragen van ongeveer vier miljoen euro van de intercommunales en zes miljoen komende van Vlaanderen. Aangezien er geen zekerheid bestaat over deze bedragen, is de verwijdering ervan uit het meerjarenplan wenselijk. Groen stemt voor beide amendementen, desalniettemin worden ze allebei verworpen.

Het derde amendement betreft de verkiezingen van 13 oktober volgend jaar, meer bepaald is het een vraag om te investeren in informatieverstrekking aan de bevolking. Er heerst immers onduidelijkheid of er bij de gemeenteraadsverkiezingen al dan niet voor de provincie gestemd zal moeten worden. Groen stemt voor dit amendement, maar het wordt verworpen.

Het vierde, tevens het laatste, amendement gaat over een symbolische inperking van de bijdrage aan de VVP (de Vereniging van Vlaamse Provincies), omdat zij onvoldoende de belangen van de provincies behartigt. Hier wordt met name gesproken over het voortbestaan zelf van de provincies. Dit amendement raakt een pijnpunt in de provincieraad, namelijk of het al dan niet mogelijk is om zélf te debatteren over het eigen voortbestaan. Groen onthoudt zich bij de stemming en het amendement wordt niet goedgekeurd. Finke Jacobs legt uit dat de fractie graag een inhoudelijk debat had gevoerd over de regiovorming. Omdat dit niet het geval is, onthouden we ons.

De discussie tussen Louis Tobback (Vooruit) en de deputatie raakt verhit en Tobback wordt gevraagd de zaal te verlaten. Groen-fractielid Sarah Sneyers reageert: “Wij zitten in een democratische instelling, nochtans worden we de mond gesnoerd telkens als we politiek inhoudelijk debat willen voeren. Gisteren mocht Tie zich niet verdedigen en vandaag wordt meneer Tobback de zaal uit gezet. Dit is onze instelling onwaardig. De voorzitter moet zich neutraal voorhouden en dat is hier duidelijk niet het geval.” De vergadering wordt tijdelijk geschorst.

Na de heropening van de vergadering wordt motie nr. 108 besproken. Deze houdt verband met een omgevingsvergunning voor luchthavenuitbater BAC. In principe zal Vlaams minister Zuhal Demir voor de zomer van 2024 een omgevingsvergunning afleveren aan Brussels Airport Company. “Het spreekt voor zich dat de bepalingen in die omgevingsvergunning heel belangrijk zijn voor de inwoners van de provincie Vlaams-Brabant”, luidt de motie. De fractie heeft al meermaals geprobeerd hier mondelinge vragen over te stellen om het debat in de raad gaande te krijgen. Deze vragen werden echter telkens onontvankelijk verklaard wegens de ‘onbevoegdheid’ van de provincie. De motie vraagt concreet aan de Vlaamse regering om een advies van de provincie Vlaams-Brabant in te winnen met betrekking tot de uitbating van de luchthaven en dit advies te willen integreren in de nieuwe omgevingsvergunning.

De bevoegde gedeputeerde herhaalt zijn standpunt dat de provincie geen adviesverstrekker is in dit geval. De lokale besturen zouden wél bevraagd worden: “We moeten de lokale autonomie laten spelen.” Dit argument wordt weerlegd door raadsleden Nicolas Kuczynski (UF), die bijgetreden wordt door Sarah Sneyers (Groen). Veel gemeenten zijn volledig uitgesloten van de problematiek, bovendien zijn er reeds veel veroordelingen van de federale staat voor de overvliegende vliegtuigen. Het is bovendien heel erg moeilijk voor burgers om naar de rechter te stappen wanneer ze geen inzage hebben in de openbare onderzoeken. Kuczynski denkt dat gedeputeerde Bart Nevens zich laat doen door Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. Sarah zegt: “De provincie moet de belangen van al haar inwoners verdedigen, niet van één bedrijf. Het is enorm moeilijk om als privépersoon een rechtstreeks belang aan te tonen. De provincie zou de individuele burger een hart onder de riem moeten steken en een overkoepelend beleid voeren. We mogen ons niet verstoppen achter het zogezegde gebrek aan bevoegdheid.”

Tie sluit het debat af. “In essentie heb ik de motie ingediend omdat ik het belangrijk vind dat wij hier als raad een standpunt zouden innemen, namens en in het belang van wie we vertegenwoordigen, namelijk de bevolking van Vlaams-Brabant. Ik betreur het ten zeerste dat we ons slaafs aan de regels houden. Het doet me denken dat meneer Kuczynski gelijk heeft.” De motie wordt gestemd en, uiteindelijk, afgekeurd.

De volgende raad vindt plaats op dinsdag 19 december 2023.